(alokapidakaldim.com) - Raid gồm mục đích thuở đầu là kết hợp nhị hoặc các ổ đĩa cứng vật lý để rồi kế tiếp tạo nên một vật dụng tàng trữ ảo duy nhất trên hệ thống sever.
Bạn đang xem: Raid ổ cứng là gì
quý khách thực sự biết gì về RAID? RAID có phải là backup không? Nói về đảm bảo an toàn dữ liệu thì RAID bao gồm đích thực là lao lý bảo đảm kho tài liệu HD của khách hàng một biện pháp kết quả giỏi không? Quý khách hàng hãy cùng tôi test mày mò về RAID đứng dưới khía cạnh của dân nghịch HD coi nó ra làm sao nhé.
lúc nói đến câu hỏi đảm bảo an toàn tài liệu, bạn ta thường nghĩ về tới việc backup tài liệu với rồi điều đầu tiên mà chúng ta giỏi xúc tiến tức thì mang đến chính là RAID. Tôi cũng xin thưa tức thì từ trên đầu – backup chưa hẳn là RAID. Có chăng bọn chúng dính dáng nhau một ít trong mục đích bảo đảm tài liệu cơ mà thôi, còn Hơn nữa thì chúng hoàn toàn khác biệt.
Đầu tiên tôi xin nói một chút về backup (hai chữ backup luôn luôn viết ngay thức thì nhau) là gì.
Thứ duy nhất, hồi phục những dữ liệu bị mất (bởi bất cứ lý do gì).
Thứ đọng nhị, hồi phục dữ liệu về tinh thần tại một thời điểm trước đó mà mình muốn.
Bởi vì chưng, nhỏng tư tưởng nói, hệ thống sao lưu giữ cất tối thiểu một bản sao của tất cả những tài liệu quý hiếm mà lại nó copy được phải trải đời về vị trí tàng trữ tài liệu là hết sức đặc biệt. Việc tổ chức triển khai chỗ gồm đầy đủ dung lượng lưu trữ cũng như việc thống trị sao giữ làm sao cho hiệu quả là cả một quá trình tinh vi. Và chủ yếu vấn đề này đã làm nên khác biệt đáng kể đối với RAID.
Để được Gọi là backup đúng nghĩa nó yêu cầu thỏa mãn nhu cầu 2 tiêu chí: Offline với offsite.
Offline – Quá trình backup được tiến hành cũng tương tự phiên bản backup đề nghị nằm ngoài hệ thống cơ mà nó vẫn sao lưu lại dữ liệu. Nói phương pháp khác bình dân đến dễ dàng nắm bắt. Dữ liệu được sao lưu lại nằm tại một trang bị, còn backup yêu cầu chạy trên sản phẩm khác. Chđọng nếu không mang sử như thằng PSU nó chết thì không nói, nghe lời anh em làm viên thuốc nhấp lên xuống khiến nó cà giựt làm năng lượng điện trồi sụt rồi toi cả đám hdd vừa tài liệu vừa backup thì ta chỉ bao gồm nước gặm lưỡi.
Offsite – Máy chạy backup bắt buộc ở bên cạnh Quanh Vùng các sever cơ mà nó đang backup tài liệu nhỏng khác lầu, khác building với nói tầm thường càng xa càng xuất sắc. Việc này nhằm tránh các trường hợp thiên tai địch họa cháy nổ làm sụp toàn khối hệ thống một thời gian.
Nhìn tầm thường backup thường xuyên được áp dụng cho những công ty phệ, công ty băng, cơ quan công ty nước số đông vị trí bao hàm dữ liệu các cùng đặc trưng cần được bảo đảm an toàn (vấn đề bảo mật tài liệu nằm kế bên phạm vi bài này). Tôi tất cả thao tác làm việc với cùng một vài đồng nghiệp (phổ biến quá trình tuy thế không giống bộ phận). Họ prúc trách rưới vấn đề sao giữ cùng tàng trữ dữ liệu biết tin của tất cả quốc gia. Mỗi lần làm backup xong (cùng với những dữ liệu quan trọng đặc biệt quan trọng dẫu vậy không biến đổi thường xuyên), tôi thấy chúng ta tất cả những nhân viên tranh bị gửi xe pháo quấn thnghiền chsinh hoạt những tape dữ liệu vào các hầm chứa tại một vị trí ít bạn được phnghiền biết để cất giữ. Sau này do nguyên nhân an ninh, bọn họ xây hẳn một trung trung ương backup và backup qua khối hệ thống network cáp quang quẻ nội bộ (fiber cables 10Gb). Dĩ nhiên backup còn tương đối nhiều điều lý thụ khác ví như những mức độ backup, những vẻ ngoài backup, những phương tiện backup, các sự việc về nén dữ liệu, encryption, …. Một đợt tiếp nhữa nó lại nằm không tính phạm vi nội dung bài viết bắt buộc ai bao gồm hứng trúc, thì đã hội đàm thêm sau.
Tôi cố ý nói hơi kỹ về backup nhằm chúng ta có thể hiểu cùng về sau thuận lợi rành mạch cùng với Raid.
Ưu điểm của backup thì hầu hết ai ai cũng biết rồi, vậy đa số điểm yếu kém của chính nó là gì?
- Tốn kém thứ lưu trữ. Thật vậy, nếu khách hàng có 1TB mà hy vọng backup nó thì cần có 1TB nữa để cất (backup) mẫu 1TB nơi bắt đầu. Có nén lắm cũng chỉ tiết kiệm ngân sách và chi phí chút ít, nhưng càng nén nhiều thì tỉ lệ thất bại lúc giải nén trong quá trình restore càng tốt, cho nên vì vậy càng hồi hộp, nguy nan.
- Thời điểm backup bị giảm bớt. khi bọn họ phục hồi dữ liệu thì đó chính là dữ liệu tại thời khắc mà lại chúng ta làm cho backup mà lại thôi. Còn các chuyển đổi dữ liệu ngay sau khi backup được xúc tiến sẽ không còn được lưu giữ bảo quản (tính năng này quan trọng và nên nhớ).
- Thời gian triển khai backup hay kéo dãn đối với Raid (thời hạn thực).
- Pthánh thiện phức, tốn kém thêm Khi tàng trữ những backup.
Trsinh hoạt về đề tài bao gồm sẽ là RAID. Ai cũng biết RAID là tên gọi viết tắt của Redundant Array of Inexpensive sầu Disks hoặc về sau nghe chuyên môn hơn là Redundant Array of Independent Disks.
Theo trang tư liệu Wiki, Raid lần trước tiên được cải tiến và phát triển vì chưng các nhà kỹ thuật máy tính thuộc ngôi trường Đại học California trên Berkeley vào khoảng thời gian 1987. Mục đích ban đầu là người ta có nhu cầu phối kết hợp hai hoặc các ổ đĩa cứng thiết bị lý nhằm rồi sau đó tạo thành một máy tàng trữ ảo duy nhất bên trên khối hệ thống máy chủ. Nói khác đi, OS của máy chủ bây giờ chỉ rất có thể thấy một ổ độc nhất vô nhị được dựng từ 2 hay nhiều HDD tất cả vào vật dụng.
Qua quy trình nghiên cứu và sử dụng, cách thức mới này được bổ sung cập nhật tạo cho nó có thêm 2 khả năng giỏi hơn so với một ổ HDD đơn độc thường thì.
Thứ đọng nhất: Giải quyết được lỗi mất dính của một (sau này là những hơn) ổ HDD trong RAID.
Thứ hai: tăng hiệu suất đọc/ chép trên RAID.
Nói biện pháp khác, RAID được cách tân nhằm giúp tăng kĩ năng chịu lỗi cùng nâng nút thông lượng I/O throughput cao hơn đối với một ổ cứng nhất hoặc một đội các ổ đĩa cứng chủ quyền.
Nhớ hồi xưa khi tập làm quen cùng với máy vi tính, nghe cho tới Raid ai cũng xanh khía cạnh run tay vì chưng tính chất lưu trữ phức tạp và kha khá quan trọng đặc biệt của chính nó. Ngày nay tôi chắc chắn là số đông trong họ nếu như lành nghề một chút ít thì ít ra cũng một vài lần phối up một cái Raid đến riêng biệt bản thân, nhất là khi cường độ lưu trữ ngày càng được nâng lên về dung lượng với cần thiết cho 1 loạt các vận dụng client / server.
Có nhì khái niệm bao gồm cơ mà ta đề xuất lưu giữ Lúc nói về Raid.
Xem thêm: Dept. Là Gì - Nghĩa Của Từ Dept Trong Tiếng Việt
1/ Parity
Yếu tố cơ phiên bản sẽ giúp đỡ mang lại ta rất có thể hồi phục tài liệu trực đường (tức thời gian sever vẫn đã vận hành) trong ngôi trường hòa hợp một đĩa cứng bị hư hỏng bằng cách áp dụng một bề ngoài dự trữ được điện thoại tư vấn là parity. Để nói mang đến dân dã đơn giản dễ dàng hơn , parity là phần bổ sung của tất cả các ổ đĩa được áp dụng vào dòng Raid đó. khi ta hy vọng nhất thời phát âm tài liệu từ 1 HDD bị hỏng như thế nào kia (tôi nói tạm bợ là do lúc đó vận tốc truy xuất dữ liệu của toàn mảng Raid sẽ khá chậm trễ, chúng chỉ được phục hồi tốc độ khi đã được cầm cố bởi một ổ cứng mới), Raid sẽ tiến hành bằng cách gọi các dữ liệu tốt còn lại cùng bình chọn nó bằng phương pháp so sánh lại với tài liệu pairty được tàng trữ vào mảng.
Tôi đem ví dụ đơn giản nhằm chúng ta đễ tưởng tượng Raid vẫn tính parity như thế nào.
Giả sử ta gồm 4 ổ cứng làm cho Raid và theo lần lượt các ổ cứng này chứa các dữ liệu mang quý hiếm cũng theo thứ tự là một trong những, 2, 3, với 4. Khi kia Raid đang gán quý hiếm của parity là 10 (trả sử thôi chứ đọng thực tế chưa hẳn vậy đâu)
1 2 3 4 = 10
khi ổ thứ 3 bị toi thì ta đang có
1 2 X 4 = 10
Để biết loại ổ cứng đồ vật 3 trước kia bao gồm đựng tài liệu gì, khi ấy Raid đã tính
7 X = 10 xuất xắc X = 10 -7 xuất xắc X = 3.
Cũng vày tính tân oán lâu năm dòng như thế phải, giả dụ chúng ta lưu ý, lúc 1 ổ bị tèo trong Raid 5 ví dụ điển hình, gật đầu đồng ý là vẫn không có một dữ liệu như thế nào bị mất, nhưng tốc độ truy hỏi xuất bị trễ hẳn đi.
Lưu ý parity chỉ được thực hiện làm việc những cấp độ RAID 2 , 3, 4 , và 5.
RAID 1 ko sử dụng parity bởi vì toàn bộ tài liệu là hoàn toàn coppy ( nhân đôi).
Còn RAID 0 chỉ được sử dụng nhằm tăng hiệu suất truy hỏi xuất. Vì không đồ vật tác dụng dự phòng dữ liệu vì thế nó không có parity .
Một thắc mắc gợi mở so với các bạn ntrần. Các các bạn vẫn khi nào phối up một cái Raid 5 bên trên Windows giỏi Linux chưa? Nếu bao gồm thì bao gồm bao giờ chạm chán một ngôi trường đúng theo là 1 ổ cứng bị hỏng chưa? Khả năng thành công xuất sắc Khi prúc hồi dữ liệu quay lại (sau khi vậy ổ cứng mới) là từng nào phần trăm?
2/ Khả năng Chịu đựng lỗi hỏng hóc ổ cứng
Ngày ni bạn ta vẫn tồn tại đã tranh cãi gay gắt liệu công nghệ RAID có thiệt sự đảm bảo an toàn dữ liệu xuất xắc không? Có ngăn uống ngừa những lỗi lỗi ổ đĩa không. Gần đây thôi bên trên diễn bọn này cũng có vài ba chủ ý bài bác chưng trực tiếp thừng Raid. lấy một ví dụ nlỗi nghỉ ngơi Raid 5, trường hợp chẳng may gồm từ bỏ 2 ổ cứng rù nhau cùng về chầu Diêm vương vãi thì cục bộ dữ liệu bị tiêu diệt sạch sẽ, không biện pháp gì cứu vớt vãn được. Theo ý kiến cá thể, thì tôi cũng chỉ ra rằng Raid ko bảo đảm tài liệu hoàn hảo nhỏng backup, tuy thế.... Vâng tuy thế RAID cung ứng sự bảo hiểm bình yên khăng khăng Khi nó hoàn toàn có thể chống đỡ sự rơi ra của ổ đĩa (nhiều tuyệt í thì còn tùy loại Raid) bằng phương pháp có thể chấp nhận được kéo dãn dài thời gian để hồi sinh tài liệu.
Các tài năng chịu lỗi của những Raid cũng có thể được tăng tốc đáng kể bằng cách lựa chọn nhiều loại Raid tàng trữ chính xác (đang nói sống sau).
Tại bên trên ta vẫn biết parity được Raid tạo ra cùng tính toán thế nào, thì Khi quan sát vào giải pháp phân bổ parity vào một Raid, ta rất có thể biết kỹ năng chịu đựng lỗi bong ra HDD của Raid kia dư lào ngay, ví dụ:
- Raid 5, các bộ phận parity Ap, Bp, Cp, Dp,... được phân bố tuần tự theo thứ tự bên trên từng HDD vào Raid. Nếu cộng tất cả lại ta sẽ thấy chúng chiếm phần vừa đứng dung tích (nhỏ tuổi nhất) của một sống cứng vào Raid đó. Đó là nguyên do tại sao ta thấy làm việc những Raid 5, bọn họ đề xuất quyết tử 1 ổ mang lại Raid và Raid thường xuyên bắt (hay nói chính xác nó chỉ bảo kê) chúng ta áp dụng những HDD bao gồm thuộc dung lượng. Thằng HDD nào béo chuẩn có khả năng sẽ bị nó phạt giảm nuốm Chịu đựng. Và cũng tự phía trên ta rất có thể hiểu được, vào Raid 5, nó chỉ cho phép 1 HDD toi mạng mà thôi, còn hơn nữa thì lúc ấy chính người dùng ... toi mạng.
Vì đề tài về Raid rất lớn, trong bài này tôi cấp thiết nói ví dụ Raid là gì, nguyên lý họat rượu cồn của nó ra làm sao, bao gồm mấy Lever Raid cùng chúng không giống nhau cố kỉnh nào, hy vọng đến phía trên bạn vẫn chưa bị “bơi”. Mà ý muốn biết có hiện giờ đang bị “bơi” hay không dễ dàng lắm. Nếu chúng ta trả lời được phần đa câu hỏi này thì chúng ta có thể an tâm đi tiếp phần sót lại của bài:
Backup và Raid 1 như là cùng không giống nhau sinh hoạt điểm nào?
Tại sao nói Raid ngày nay có công dụng Chịu đựng được cường độ hư lỗi của một mang đến vài ổ cứng trong mảng Raid?
Cái gì tạo nên Rai có tác dụng đọc/ chép nkhô nóng hơn là các ổ cứng độc lập?
Các nhân tố làm cho tăng thêm sự cách tân và phát triển của Raid vào tiến trình hiện nay
Ngày ni càng ngày càng có không ít công ty lớn đang tạo nên đông đảo mạng lưới nội bộ riêng cho bạn bên trên toàn doanh nghiệp lớn để cải thiện năng suất và bố trí luồng đọc tin. Trong khi đó thì những đại lý tài liệu lại được tàng trữ phân tán trên các máy chủ riêng rẽ. Bằng bí quyết kết hợp các ổ đĩa vào trong 1 mảng duy nhất - được coi như bởi những hệ quản lý điều hành mạng nhỏng một ổ đĩa độc nhất vô nhị, ứng dụng Raid gom về một kho dữ liệu tuyệt nhất trên mạng, nó hỗ trợ ích lợi đáng kể là sút ngân sách , các khoản tiết kiệm chi phí hoàn toàn có thể được, đồng thời nhanh chóng phục sinh trường hợp lên tiếng liên tiếp bị mất hoặc thiết yếu truy cập.
Các chúng ta cũng biết, các ứng dụng bây giờ tạo thành các tập tin to hơn cho nên yêu cầu tàng trữ mạng sẽ tăng thêm tương xứng. Hình như, sự tăng tốc độ của tốc độ CPU đang quá xa vận tốc truyền tải dữ liệu nhằm lưu trữ, tạo ra ùn tắc vào hệ thống hiện nay. Vì nuốm phương án tàng trữ RAID vượt qua phần đa thách thức này bằng phương pháp cung cấp một sự phối hợp của tính chuẩn bị tài liệu , năng suất rất nổi bật, kĩ năng mở rộng, năng suất cao cùng phục sinh mà không làm mất tài liệu hoặc gián đoạn truy cập của người dùng.
Các nhiều loại RAID
Các các bạn biết hiện giờ tất cả bao nhiêu một số loại Raid không? Có bạn đang nhau nhẩu nói tức thì Raid 0, Raid 1, Raid 5, v.. v… Không buộc phải chúng ta ơi, kia chỉ là cấp độ Raid mà thôi cùng phụ thuộc vào yêu cầu tàng trữ với sử dụng nhưng mà tín đồ ta quyết định chọn lựa cho chính mình Lever Raid như thế nào mang lại phù hợp.
Còn Raid bây chừ thì tựu tầm thường tất cả 3 loại: Software RAID, Fake RAID cùng Hardware RAID.
Như đã nói, RAID là mảng đề tài quá lớn, quá to, nếu như nói cho hết, cho vừa khéo thì có lẽ nội dung bài viết vẫn đề nghị kéo dãn lê thê. Do kia, tôi chỉ nói bắt gọn gàng Điểm lưu ý của từng các loại RAID này là gì nhằm sau này các bạn cũng có dòng cửa hàng để rành mạch, không trở nên người khác chê… ‘Hai lúa”!
Các bạn nên nhớ một điều mang đến dù cho là một số loại RAID gì, chúng đều sở hữu phổ biến một Điểm lưu ý là chạy trên những mã RAID viết dựa trên phần mềm. Sự biệt lập thân các một số loại RAID là địa điểm nhưng mà những mã phần mềm này được thực thi hoặc bên trên bộ xử lý (CPU) sever (nhỏng software RAID, Fake RAID ) hoặc ‘chào bán cái’ lại cho 1 Chip xử lý on-board ( Hardwar RAID).
1/ Software RAID
Cái này thì dễ dàng rồi, sau khoản thời gian mua hoàn thành HĐH, bạn thực hiện dùng luôn luôn Windows để tùy chỉnh cấu hình RAID (0, 1, 5, gì đó) tùy ý bạn muốn – Windows based RAID. Còn các bạn làm sao sử dụng Linux thì tất cả sẵn mdadm utility ko đề nghị xem xét các mang lại nặng đầu. Ngày ni, vẫn và đã có rất nhiều software RAID được viết bên trên nền Linux và ngày dần minh chứng kỹ năng quá trội đối với nhị anh cơ. Chỉ gói gọn gàng trong một câu như thế này, tôi không cho là các bạn sẽ gọi hết. Vì sự hạn chính sách dài của bài xích, bắt buộc tôi chỉ nói cách khác nthêm là basic RAID sẽ dần dần chết cùng bị sửa chữa vị những software RAID viết dựa trên những mã mối cung cấp mngơi nghỉ.
Các software RAID dựa trên phần mềm đa phần được sử dụng với các sản phẩm công nghệ tàng trữ mái ấm gia đình, những máy chủ entry-cấp độ . Điểm hầu hết để dấn diện là nó triển khai toàn bộ các lệnh I / O và các thuật toán thù tân oán học tập RAID nâng cao trực tiếp bên trên các CPU của máy chủ lưu trữ. Chính điều này làm cho lờ lững công suất khối hệ thống bằng phương pháp tăng giữ lượng truy vấn máy chủ qua PCI bus , sử dụng vào tức thì luôn luôn tài ngulặng của khối hệ thống CPU, memory, .... Ưu điểm bao gồm của software RAID là Chi phí thấp rộng (các software RAID mang đến miễn phí luôn) đối với những sàng lọc thay thế RAID khác như hardware RAID có nút đắt hơn những.
2/ Nhái RAID hay Host RAID
Tôi không hiểu lắm tại vì sao tín đồ ta lại nói là nhái RAID, mà nếu như dịch ra tiếng Việt mang lại gần kề nghĩa thì nghe nó trớt quớt. Trong lúc tôi ưa chuộng trường đoản cú Host RAID bởi nó ngay cạnh thực tế hơn. Vậy Fake RAID (RAID giả) là gì?
Tôi chắc rằng gồm 80 – 90% trong những chúng ta trù trừ gì về nó, thậm chí là new nghe thứ 1 trong những lúc bản thân xài nó hà rầm hàng ngày.
Lúc bạn mới sắm một cái mainboard new toanh về, trong khi sở hữu Windows, ta dìm F6 để cài đặt driver (kiên cố các bạn vẫn còn đấy nhớ) nhằm để cấu hình thiết lập RAID trong BIOS bên ngoài Windows. Rõ ràng đâu bao gồm gì dính cho software như thế nào đâu vị trong cả OS còn chưa có huống là. Do đó nó ví dụ là hardware RAID (hardware là motherboard đó!)
Cũng vậy, khi chúng ta mới tậu một cái thẻ Sata tránh 4 hoặc 8 cổng Sata. Ta set up RAID bên trên phần lớn ổ cứng gắn thêm trên nó cùng cũng chả tất cả mẫu software thương hiệu là A xuất xắc B nào can thiệp vào đây. Vâng, cụ thể nó cũng chính là một hardware RAID.
Không cần thật sự như thế đâu chúng ta ạ. Một lần nữa ta nên bám chặt vào một nguyên lý đơn giản mà lại cơ phiên bản là: Cho mặc dù mẫu RAID này được có mặt (xuất sứ) từ đâu một lúc nó vẫn còn đấy sử dụng mối cung cấp tài nguim là chính loại CPU cùng bộ nhớ lưu trữ memory của máy chủ để chuyển động (tính tân oán RAID, truy hỏi xuất dữ liệu,...) thì nó vẫn bị coi là software RAID nlỗi hay. Tuy nhiên vị tại đây nó gồm liên quan đôi chút cho tới mobo hoặc thẻ rời. Nó sử dụng firmware dìm diện/ Review ổ cứng trước lúc HĐH được khởi rượu cồn. Và sau thời điểm HĐH khởi cồn xong (đem quyền kiểm soát điều hành lại trường đoản cú Bios) thì khi đó nó giao quyền tinh chỉnh RAID đến OS luôn. Vì lẽ đó mà nó có tên Hotline Host RAID là vậy. Ttách, cạnh tranh thừa, thay thì thế nào new được điện thoại tư vấn là hardware RAID, phương diện mũi nó như vậy nào?
3/ Hardware RAID
Nó thường xuyên làm việc bên dưới hình thức là một trong những dạng thẻ add-in. Loại thẻ RAID controller này cắn vào một khe cắm bus chủ PCI. Giảm thiết lập hệ thống sever vào một vài hoặc tất cả những lệnh I / O, dành riêng những vận động tính toán RAID cho 1 hoặc những bộ vi giải pháp xử lý sản phẩm cấp mà lại nó gồm.
Theo tôi biết, vài cái tên danh tiếng được các tay có huyết khía cạnh sản phẩm cho các file servers tại gia là 3ware, Areca, Hãng Intel, LSI bởi chúng mang về công suất thực sự. Còn giá bán thì vô chừng tự vài ba trăm đến cả ngàn USD phụ thuộc vào bé chip theo nkhô giòn tuyệt lừ đừ, dung lượng memory tích hòa hợp, số cổng Sata rất có thể liên kết, v..v...
Ví dụ như em này:3ware 9650SE-8LPML PCI Express SATA II Controller Card RAID
Tóm lại, đứng bên dưới ánh mắt của dân lưu trữ HD, Khi mà dung tích phyên hình ảnh nhạc nhẽo càng ngày phình khổng lồ ra thì yêu cầu khám phá về RAID nhằm trợ hỗ trợ cho Việc tàng trữ trsinh sống yêu cầu một chủ đề nóng cùng nó quan trọng đặc biệt rộng lúc nào không còn.
Xem thêm: Cytotoxicity Là Gì - Nghĩa Của Từ Cytotoxic
Đáng nuối tiếc bài xích này sẽ không thể dài thêm hơn nữa nên chỉ có thể đến ta một chiếc quan sát tổng quan liêu bao gồm tất cả hóa thân của RAID thôi chứ không hề bao gồm chiều sâu trong chúng. Một phần đông yên ủi là, ít nhất qua bài xích này, bạn gọi được phần làm sao về RAID nhằm tự kia gồm quyết định chính xác lúc lựa chọn 1 phương thức bảo đảm cho kho tàng trữ tài liệu HD của chính mình.
